اسرار و آثار تسبیح حضرت فاطمه زهرا

هر كس تسبیح حضرت فاطمه زهرا  را قبل از اینكه وضع خود را بعد از نمار واجب عوض كند، به جا آورد، خدای متعال او را مشمول مغفرت خود می‏گرداند.»
البتّه نباید چنین پنداشت كه این تسبیح به لحاظ اینكه ظاهری بسیار خلاصه دارد و انجام دادن آن بسیار آسان است، چگونه می‏‌شود از چنین آثار و بركاتی برخوردار باشد؟! آری! این تسبیح به ظاهر بسیار خلاصه است؛ امّا در نزد آگاهان و عارفان آشنا، دریایی از حقایق و اسرار توحید را در بر دارد و نیز انجام آن به ظاهر خیلی آسان است؛ ولی اگر خوب به جا آورده شود، مشكل‌ها را آسان می‏گرداند

 

نجات از شقاوت: تسبیح حضرت زهرا  از آثار و بركات بسیاری برخوردار است كه از جمله آنها نجات یافتن از شقاوت و بدبختی است.
هر انسانی به تناسب بینش و نگرشی كه به جهان هستی وجود پرآشوب خود دارد، به دنبال خوشبختی است و به عبارتی دیگر یكی از مهم‌ترین مسائلی كه همه انسان‌ها را آگاه یا ناآگاه به خود مشغول داشته است؛ به طوری كه كارهای زندگی و برنامه‏‌هایشان را در جهت وصول به آن پی‏ریزی می‌‏كنند، مسئله رسیدن به سعادت و گریزانی از شقاوت است؛ امّا از آنجایی كه انسان اختیار دارد، راه خودش را باید آزادانه انتخاب كند؛ بنابراین بعد از اینكه راه برایش نمایان شد، گاهی حسن انتخاب به خرج می‏دهد و سبیل هدایت می‏‌پیماید و گاهی سوء انتخاب به خرج داده و سبیل ضلالت و گمراهی پیش می‏‌گیرد و این مسئله شقاوت و سوء عاقبت مسئله‏‌ای است كه همه آنان كه به خود آمده‌‏اند، از آن می‏‌ترسند و آنها كه بصیرت ندارند و در خواب غفلت، عمر می‏‌گذرانند از آن نیز به غفلت به سر می‏‌برند؛ بنابراین آن دسته كه دارای بصیرت هستند، به لحاظ خوف از شقاوت همیشه دست به دعا و ذكر بلند می‌‏كنند و با تضرّع و اصرار از خدای خویش طلب دوری از شقاوت و وصول به سعادت می‏‌نمایند.
مداومت بر تسبیح حضرت فاطمه زهرا ، موجب محفوظ ماندن از شقاوت و بدبختی است. از این رو شایسته نیست كه از بركات و آثار آن غفلت نموده و در انجام آن كوتاهی و سستی نماییم. امام صادق در این باره می‏فرمایند:
«یا اَبا هارُون، اَنَا نَأمُرُ صَبیاننا بِتَسبیحِ فاطِمَةَ  كَما نَأمُرُهُمْ بِالصَّلاةِ، فَأَلزَمَهُ، فِاِنَّهُ لَمْ يَلْزِمُهُ عَبْدُ فَشَقِی؛¹
ای اباهارون! ما بچّه‏‌های خود را همان‌طور كه به نماز امر می‌‏كنیم، به تسبیح حضرت فاطمه  نیز امر می‏‌ كنیم. تو نیز بر آن مداومت كن؛ زیرا هرگز به شقاوت نیفتاده است، بنده‏ای كه بر آن مداومت نموده است.»
و نیز از این حدیث شریف استفاده می‏شود كه شایسته است، والدین محترم، تسبیح حضرت زهرا  را مانند نماز به فرزندانشان تعلیم كنند. باشد كه مشمولان حدیث گردند.

1 ـ 5. دوری شیطان و خشنودی خدا
شیطان همواره دشمن دیرینه انسان بوده و هست و هیچ گاه انسان از حیله‌‏ها و خواطر شیطانی او در امان نیست. شیطان بنا بر آیات الهی، دشمن قسم خورده انسان است تا او را به هر طریق ممكن به گمراهی بكشاند. از این رو، آدمی همیشه در معرض تهاجم شیطان و وساوس شیطانی است.
بعضی انسان‌ها در مقابل این تهاجم شیطانی و خواطر نفسانی همیشه در حال فرارند كه در این صورت همواره مورد تعقیب شیطان و خواطرند و هیچ گاه خلاصی ندارند و ای بسا در آخر، خسته شده و نفس‏‌زنان تسلیم شوند و عدّه‏‌ای اندك در تلاش‌ ند كه با مداومت بر ذكر و فكر و عمل، چنان رفتار كنند كه شیطان و خواطر را از خود فراری دهند و او را از خود دور كنند كه البتّه راهی است مشكل. كسانی كه به این مقام برسند دارای نفس مطمئنّه خواهند شد كه دیگر دگرگونی در آن راه ندارد.
وقتی انسان توانست شیطان را از خود دور و طرد كند و به طاعات عمل نماید و در كارها، اذكار و عبادت‌های خود اخلاص ورزد، رضایت خدا نیز حاصل می‌گردد؛ چون شیطان و وساوس او یكی از بزرگ‌ترین موانع كسب رضایت و خشنودی حق تعالی است. آری رضا و رضوان خداوند سبحان، مطلوب سالكان و منتهای آرزوی عارفان است.
یكی از راه‌هایی كه می‏تواند شیطان را از انسان دور كرده و موجبات رضای الهی را فراهم آورد، مداومت بر تسبیح حضرت فاطمه زهرا  است.
امام باقر می‏فرمایند:
«مَنْ سَبَّحَ تَسْبیحِ فَاطِمَةِ  ثُمَّ اَسْتَغْفِر، غَفَرَ لَهُ، وَ هِيَ مِائَةِ بِالِلسانِ، وَ اَلْفٍ فِی المیزان، وَ يَطَرَدُّ الشَّیطانُ، وَ یرضِيَ الرَّحمانَ؛²
هر كس تسبیح حضرت فاطمه  را به جا آورد و پس از آن استغفار كند، مورد مغفرت قرار می‏‌گیرد و آن تسبیح به زبان صداست و در میزان (اعمال) هزار (ثواب) دارد و شیطان را دور كرده و خدای رحمان را خشنود و راضی می‏نماید.»
و به سند معتبر از امام صادق منقول است كه:
«چون آدمی در جای خواب خود می‏‌خوابد، فرشته بزرگواری و شیطان متمرّدی به سوی او می‏آیند. پس فرشته به او می‏گوید:
روز خود را به خیر ختم و شب را با خیر افتتاح كن و شیطان می‏گوید: روز خود را با گناه ختم و شب را با گناه افتتاح كن. اگر اطاعت فرشته كرد و تسبیح حضرت زهرا  را در وقت خواب خواند، فرشته آن شیطان را می‏راند و از او دور می‌‏كند و او را تا هنگام بیداری محافظت می‏‌كند. پس باز شیطان می‏‌آید و او را امر به گناه می‌‏كند و ملك، او را به خیر امر می‏‌كند. اگر از فرشته اطاعت كرد وتسبیح آن حضرت را گفت، آن فرشته شیطان را از او دور می‏‌كند و حق تعالی عبادت تمام آن شب را در نامه عملش می‏نویسد.»³
2 ـ 5. شفای كم‏شنوایی و درد جسمانی
تسبیح حضرت فاطمه  بنابر شواهد روایی و تاریخی در بعضی موارد، بر بیماری‌های جسمی نیز مؤثّر بوده و باعث درمان بیماری گوش شده است.
یكی از یاران امام صادق نزد آن حضرت آمده و از كم‌‏شنوایی گوش خود نزد آن حضرت شكایت كرد. امام به او فرمودند:
«عَلَيْكَ بِتَسبیحِ فاطِمَةُ عَلَيْها السَّلام؛⁴
چه چیز مانع و جلوگیر تو است و چرا غافلی از تسبیح حضرت فاطمه ؟»
آن مرد پرسید: قربانت گردم، تسبیح فاطمه  چیست و چگونه است؟ حضرت فرمود: سی وچهار مرتبه «الله ‏اكبر»، سی و سه مرتبه «الحمدلله» و سی و سه مرتبه «سبحان‏ الله» كه صد عدد می‌‏شود. آن مرد گوید:
«فما فعلت ذلك الا یسرا حتّی اذهب عنی ما كنت اجده».⁵
و من این كار را در اندك زمانی انجام دادم و كم ‏شنوایی‏ام برطرف شد.»

3 ـ 5. برائت از دوزخ و نفاق
چنان‌كه گفته شد، بنابر روایت امام صادق، تسبیح حضرت زهرا  از جمله ذكر كثیری است كه خداوند در «قرآن كریم» یاد فرموده:
«تَسبیح فاطمه الزهراء علیها السّلام من الذكر الكثیر الّذی قال الله عزّوجلّ: «وَ اذكُرُوا اللهِ ذِكْراً كَثیراً».^6و7
و از طرفی رسول اكرم  فرموده است:
«مِنْ اَكْثَرَ ذِكْرَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ اَحَبَّهُ اللهُ وَ مِنْ ذَكَرَ اللهِ كَثیراً كَتَبَتْ لَهُ بَراءَتان: بَراءَةُ مِنَ النَّارِ وَ بَراءَةُ مِنَ النِّفاق؛⁸
هر كس ذكر خدای عزّوجلّ را بسیار كند، خداوند او را دوست دارد و هر كه ذكر خدا را بسیار كند، برای او دو برائت (منشور آزادی) نوشته شود؛ یكی برائت از آتش جهنّم و دیگری برائت از نفاق و دورویی.»
بنابراین تسبیح حضرت صدّیقه طاهره  اگر با شرایطش انجام پذیرد، موجب برائت از دوزخ و نفاق می‏گردد.

4 ـ 5. غفران الهی
یكی دیگر از آثار تسبیح حضرت فاطمه ، غفران الهی است. غفران ربوبی، همه ذنوب و آثار سوء تیرگی‌های آنها را از میان می‏برد، حجاب‌ها را بر طرف كرده و نقایص وجودی انسان را كنار می‌‏زند؛ امّا متأسّفانه كمتر كسی هست كه بداند غفران یعنی چه و نیاز به چه معنایی دارد و چگونه می‏‌شود، غفران الهی، همه مشكل‌ها را حل و فاصله‏‌ها را از میان بردارد؟ در فرق بین عفوّ و غفران گفته شده كه: عفوّ الهی، نادیده گرفتن و به حساب نیاوردن لغزش‌ها، خطاها، نقیصه‏‌ها و عیب‌ها، محو آثار نامطلوب آنهاست و غفران الهی عبارت است از افاضات و رحمت‌هایی كه به دنبال نادیده گرفتن لغزش‌ها، خطاها و نقیصه‏‌ها متوجّه انسان می‏‌گردد و او را تكمیل می‏كند و نقایص و عیوب وجودی وی را بر طرف می‌‏نماید. غفران بعد از عفو است. عفو نادیده گرفتن بدی‌هاست و غفران، بر طرف كردن آنها از وجود سالك و تبدیل آنها به خوبی‌ها و كمالات است. عفو ربوبی، انسان را از سقوط و هلاكت نجات می‏‌دهد و غفران الهی، به سالك پر و بال عطا می‏‌كند و بالا می‌برد. بنابراین اگر عفو و گذشت ربوبی نباشد، رهروان طریق با شكست روبه‌رو شده و كنار زده می‏‌شوند و اگر غفران ربوبی نباشد، آنها از حركت و پیشرفت بازمانده و متوقّف می‏‌گردند. امام صادق می‏‌فرمایند:
«من سبح تسبیح فاطمه الزهراء  قبل ان یثنی رجلیه من صلاه الفریضه، غفر الله له؛⁹
هر كس تسبیح حضرت فاطمه زهرا  را قبل از اینكه وضع خود را بعد از نمار واجب عوض كند، به جا آورد، خدای متعال او را مشمول مغفرت خود می‏گرداند.»
البتّه نباید چنین پنداشت كه این تسبیح به لحاظ اینكه ظاهری بسیار خلاصه دارد و انجام دادن آن بسیار آسان است، چگونه می‏‌شود از چنین آثار و بركاتی برخوردار باشد؟! آری! این تسبیح به ظاهر بسیار خلاصه است؛ امّا در نزد آگاهان و عارفان آشنا، دریایی از حقایق و اسرار توحید را در بر دارد و نیز انجام آن به ظاهر خیلی آسان است؛ ولی اگر خوب به جا آورده شود، مشكل‌ها را آسان می‏گرداند. ان‏شاءالله.

پی نوشت

1. . فروع كافي، كتاب الصلاة، ص 343، ح 13.

2. . وسائل الشّيعه، ج 4، ص 1023، ح 3.

3. . محمّد نصيري، شيطان دشمن ديرينة انسان، ص 136.

4. . بحارالأنوار، ج 85، ص 334، ح 20.

5. . همان، ح 21.

6. . سورة احزاب (33)، آية 41.

7. . الكافي، ج 2، ص 500؛ منتخب ميزان الحكمه، ص 214.

8. . اصول كافي، ج 2، ص 499، ح 3

9. . فروع كافي، كتاب الصلاة، ص 342، ح6